„Opowieść podręcznej” na cenzurowanym w Kanadzie

Kanadyjska pisarka, wiceprezeska Międzynarodowej Federacji PEN połączyła się zdalnie z zebranymi w krakowskim kinie Kijów na uroczystości otwarcia 91. Kongresu PEN. Atwood przekazała, że w trakcie pracy nad swoim przemówieniem dostała informację o wpisaniu jej książki „Opowieść podręcznej” na listę zakazanych lektur przez radę szkolną w Edmonton, w prowincji Alberta. Doprecyzowała, że z polecenia rządu prowincji zakazano jej w szkołach i bibliotekach.

- Powód? Rzekoma pornograficzność. To dość zabawne. Książkę znacznie częściej krytykowano za to, że nie jest pornograficzna. Zawarte w niej sceny seksualne wcale nie są zmysłowe. Nie są sexy, bo nie mają takie być. W końcu mówię o reżimie purytańskim. W mediach kanadyjskich wybuchła więc mała burza i dalej trwa, ponieważ jest to pierwsza w dziejach próba masowego zakazu książek na terenie całej kanadyjskiej prowincji – zaznaczyła autorka „Opowieści podręcznej”.

Dodała, że na liście jest „w znakomitym towarzystwie”, wskazując na inne zakazane tytuły, w tym m.in. „Nowy wspaniały świat” Aldousa Huxleya i „Rok 1984” George’a Orwella. - Widocznie Alberta nie chce, żeby młodzi ludzie zastanawiali się nad dyktatorami – skwitowała pisarka. Podkreśliła, że PEN Canada protestuje przeciwko tym zakazom.

Mowa Atwood była poświęcona przede wszystkim wolności słowa w literaturze. Pisarka wskazywała, że gdy dyktatury zaczynają rosnąć w siłę, artyści należą do „pierwszych ofiar plutonów egzekucyjnych”. Jej zdaniem wynika to z tego, że artyści mówią rzeczy, których autokraci nie chcą słyszeć i „tym bardziej nie chcą, by słyszeli je też inni”.

- Tak dzieje się niezależnie od tego, czy autokrata jest prawicowy, czy lewicowy, czy jest religijny, czy świecki. Artyści stanowią zagrożenie dla takich ludzi, bo ich twórczość okazuje pełnię i złożoność człowieczeństwa, ludzi dobrych, złych. To właśnie ta pełnia człowieczeństwa jest tym, co autokraci próbują unicestwić, po to by zastąpić ją propagandą, w której funkcjonują doskonałe wizerunki autokratów – mówiła Atwood.

Dodała, że jednym z pierwszych zwiastunów przejmowania władzy przez autokratów jest próba podporządkowania sobie pisarzy i artystów przez cenzurowanie i dyktowanie im, jaką sztukę mają tworzyć.

„Opowieść podręcznej” to opublikowana w 1985 roku dystopia o państwie Gilead, które powstało na terenie Stanów Zjednoczonych. Część jego obywatelek - tych zdolnych do poczęcia dzieci - zostaje zmuszona przez władze państwa do pełnienia funkcji podręcznych, które rodzą dzieci dla rodzin rządowych notabli. Na podstawie powieści powstał serial pod tym samym tytułem, który doczekał się sześciu sezonów. Jego fabuła wykroczyła poza wydarzenia znane z książkowego oryginału.

To nie pierwszy raz, kiedy „Opowieść podręcznej” Margaret Atwood trafia na listę zakazanych książek. W listopadzie ub.r. agencja AP doniosła, że władze oświatowe amerykańskiego stanu Floryda umieściły ten tytuł wśród 700 pozycji usuniętych ze szkolnych bibliotek lub których wypożyczenia zakazano. Jak tłumaczono, był to efekt wprowadzonego w 2023 r. prawa, które pozwala rodzicom na ingerowanie w szkolny księgozbiór.

We wtorek w Krakowie rozpoczął się 91. Kongres Międzynarodowej Federacji PEN pod hasłem „Siła Wolnego Słowa”. Wydarzenie gromadzi pisarzy oraz delegatów ośrodków PEN z całego świata, którzy w Krakowie rozmawiają o współczesnych wyzwaniach literatury i szukają odpowiedzi na pytanie, jak za jej pomocą budować wspólną przestrzeń porozumienia i solidarności. Debaty z ich udziałem są otwarte dla publiczności.(PAP)

juka/ miś/